Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

Nowoczesna, innowacyjna gospodarka oparta na wiedzy, wykorzystująca najbardziej zaawansowane technologie oraz tworząca złożony ekosystem w obszarach nauki, przemysłu i biznesu, stanowi podstawę rozwoju społeczeństw wykorzystujących swój potencjał dla podnoszenia jakości życia w oparciu o wartości wiążące się nieodłącznie z dorobkiem intelektualnym. Badania historyczne dowodzą, że potrzeba ochrony praw na dobrach niematerialnych pojawiła się już na wczesnym etapie rozwoju techniki i jest znaczącym elementem dziedzictwa cywilizacyjnego. Świadczą o tym również dzieje Polski, gdyż tradycje ochrony wynalazków i rozwiązań technicznych stanowią istotną część kultury materialnej naszego kraju na przestrzeni wielu stuleci. Najstarszy polski przywilej o charakterze patentowym został wydany już przez króla Władysława Jagiełłę w latach dwudziestych XV wieku na rzecz konstruktora maszyny odwadniającej kopalnie. Wiadomo, że przywileje o podobnym charakterze wydawali także inni królowie m.in. Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt Stary, Zygmunt III Waza. Ochrona własności przemysłowej była częścią polskiego życia gospodarczego nawet w trudnych czasach rozbiorów, w których wprowadzono pierwsze regulacje ustawowe, m.in. prawo o patentach swobody i listach przyznania wydane w Królestwie Polskim w 1817 roku.

Najbardziej znaczącą cezurą w dziejach ochrony innowacji technicznych w Polsce było jednak powstanie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, ustanowionego w 1918 r. dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, jako jednej z pierwszych instytucji utworzonych po odzyskaniu niepodległości. W 1919 roku Naczelnik Państwa wydał trzy kolejne dekrety będące pierwszymi nowoczesnymi regulacjami odzwierciedlającymi potrzeby polskiego społeczeństwa w zakresie ochrony własności przemysłowej, niezbędnej dla rozwoju gospodarczego odrodzonego państwa. W tym samym roku Polska przystąpiła do Konwencji paryskiej będącej podstawowym aktem międzynarodowym regulującym zasady ochrony własności przemysłowej. Dotychczasowa historia wynalazczości wskazuje zatem jednoznacznie, że jedną z fundamentalnych zasad wspierania rozwoju innowacji jest zagwarantowanie twórcy prawa do stworzonego wynalazku oraz bezpieczeństwa prawnego w obrocie.

Postęp techniczny dokonany w ciągu ostatnich stu lat przy udziale wielu pokoleń wynalazców nie byłby także możliwy bez ustawowej ochrony własności intelektualnej, a obecny dynamiczny rozwój technologii i gospodarki na skalę globalną stawia przed urzędami patentowymi na całym świecie wyzwania wymagające ogromnej wiedzy i doświadczenia oraz szerokiej aktywności. W tym kontekście rok 2017 był dla Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej okresem wielu nowych inicjatyw ukierunkowanych w szerokim zakresie na wzrost innowacyjności warunkującej przyspieszenie rozwoju gospodarczego. Osiągnięte efekty jednoznacznie wskazują, iż ochrona prawna wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych oraz innych przedmiotów własności przemysłowej, stanowi podstawę zarządzania zaawansowaną wiedzą oraz umożliwia rozwój przedsiębiorczości. Urząd Patentowy RP od wielu lat rozwija program działań mających na celu wspieranie potencjału rozwojowego innowacyjnej gospodarki w Polsce, szczególnie poprzez promocję nowoczesnych metod transferu wiedzy i technologii z sektora nauki do przemysłu.

Widocznym rezultatem podejmowanych inicjatyw jest przede wszystkim rosnąca świadomość środowisk akademickich, prawniczych i opiniotwórczych, a także przedsiębiorców i ekonomistów, na temat potrzeb oraz możliwości w zakresie ochrony dorobku intelektualnego. Należy przy tym szczególnie podkreślić, że wzrost innowacyjności jest jednym z priorytetów rządu, co znajduje swoje odzwierciedlenie m.in. w licznych programach ukierunkowanych na tworzenie przewagi konkurencyjnej polskiej gospodarki, która może rozwijać się w warunkach globalizacji jedynie w oparciu o potencjał innowacyjny. Wspieranie tych procesów stanowi jeden z najważniejszych obszarów aktywności Urzędu Patentowego RP, który jest instytucją między innymi stymulującą wynalazczość i kreatywność poprzez wielotorowe działania edukacyjne. Przypadający w roku 2018 jubileusz stanowi także okazję do zaznaczenia działań Urzędu Patentowego RP w dziedzinie legislacji. Warto podkreślić, że obecnie obowiązujące w naszym kraju prawo własności przemysłowej jest zharmonizowane, zarówno z regulacjami międzynarodowymi, jak i z prawem europejskim oraz unijnym, co gwarantuje pełny udział Polski, zarówno w europejskim systemie patentowym, jak i we wspólnotowych systemach ochrony znaków towarowych, wzorów przemysłowych, a także w systemie ochrony oznaczeń geograficznych.

Instytucją gwarantującą na terytorium naszego kraju ochronę przedmiotów własności przemysłowej na rzecz podmiotów prawnych i osób fizycznych jest właśnie Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. Jego głównym zadaniem jest orzekanie w sprawach o udzielanie praw wyłącznych na przedmioty własności przemysłowej. Decyzje przyznające te prawa wydawane są przez niezawisłych ekspertów podległych w zakresie wydawanych orzeczeń jedynie przepisom ustawowym. Sprawy sporne w zakresie unieważniania lub stwierdzenia wygaśnięcia praw wyłącznych rozstrzygane są przez Kolegia Orzekające Urzędu. Jednym z podstawowych zadań jest także prowadzenie publicznie dostępnych rejestrów zawierających informacje na temat stanu prawnego ochrony przedmiotów własności przemysłowej na terytorium Polski.

Urząd wykonuje swoje ustawowe zadania korzystając z szerokiego spektrum instrumentów prawnych, ale jego rola nie ogranicza się wyłącznie do przeprowadzania procedur formalnych, wykonywania badań zdolności ochronnej udzielania praw wyłącznych.

Polityka państwa ukierunkowana na zwiększanie innowacyjności polskiej gospodarki zakłada istotne zwiększenie liczby rozwiązań innowacyjnych poprzez upowszechnienie stosowania prawa własności przemysłowej i współtworzenie kultury innowacyjności oraz kultury własności intelektualnej. Realizując zadania w tym zakresie Urząd Patentowy RP aktywnie działa na rzecz upraszczania procedur w zakresie uzyskiwania ochrony własności przemysłowej, udoskonalania legislacji oraz poszerzania świadomości przedsiębiorców i twórców w zakresie korzyści płynących z ochrony praw na dobrach niematerialnych. Ochrona praw wyłącznych w zakresie własności przemysłowej regulowana jest nie tylko przepisami krajowymi, ale także porozumieniami, traktatami i umowami międzypaństwowymi.

Realizacja tych zobowiązań wymaga od Urzędu Patentowego RP stałego zaangażowania w wielu organizacjach międzynarodowych. Urząd jest więc ogniwem, które zapewnia polskiej gospodarce pełne uczestnictwo w międzynarodowych systemach ochrony, co jest szczególnie istotne w dobie postępującej globalizacji. Zmiany zachodzące w europejskich i światowych standardach dotyczących przedmiotów własności przemysłowej wymagają także wieloaspektowej działalności Urzędu w zakresie inicjowania dostosowawczych zmian legislacyjnych w polskim prawie własności przemysłowej oraz innych aktach prawnych mających wpływ na realizację zadań statutowych.

Niezmiernie ważną dziedziną działalności Urzędu Patentowego RP jest także odpowiedzialność za sprawny przepływ strumienia bieżącej informacji patentowej będącej jednym z podstawowych źródeł umożliwiających wszechstronną orientację w dynamicznych procesach postępu naukowo-technicznego. Wiedza ta jest niezbędna nie tylko dla ekspertów patentowych, ale również dla polskiej kadry naukowej i technicznej uzyskującej w ten sposób dostęp do danych na temat najnowszego stanu techniki we wszystkich dziedzinach podlegających regulacjom patentowym na całym świecie.

Jednym z istotnych zadań Urzędu Patentowego jest systematyczne upowszechnianie wiedzy o ochronie własności przemysłowej. Społeczna świadomość w tym zakresie jest bowiem niezbędnym warunkiem zapewnienia porządku prawnego. Należy podkreślić, że informacje o skutkach naruszenia praw lub konsekwencjach braku ochrony w zakresie własności przemysłowej stanowią jedynie fragment programu komunikacyjnego realizowanego przez Urząd Patentowy RP. Na obecnym etapie rozwoju gospodarczego bardzo istotne jest bowiem także szerokie upowszechnianie wiedzy na temat profesjonalnego zarządzania prawami własności przemysłowej, edukowanie młodzieży szkolnej w zakresie podstawowych zagadnień dotyczących własności intelektualnej, współpraca w zakresie realizacji nowatorskich akademickich programów nauczania oraz intensywne działania informacyjne adresowane do kadry zarządzającej przedsiębiorstwami oraz wielu innych środowisk. Urząd Patentowy RP, wypełniając szeroki zakres zadań związanych z ochroną własności przemysłowej, jest więc jedną z kluczowych instytucji mających wpływ na tworzenie warunków rozwoju innowacyjnej gospodarki charakteryzującej się bezpieczeństwem obrotu oraz wysoką konkurencyjnością.

Rozpoczynający się kolejny etap historii Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, od 100 lat chroniącego dorobek intelektualny, zwłaszcza twórców rozwiązań technicznych, będzie z pewnością okresem nowych wyzwań związanych z rozwojem innowacyjności, który w istotnym stopniu zależy od powszechnej świadomości w zakresie ochrony i wykorzystania własności intelektualnej. Tylko społeczeństwo akceptujące znaczenie tych wartości może bowiem kreować nowatorskie rozwiązania techniczne i gospodarcze, pozwalające sprostać potrzebom konkurencyjnych rynków globalnych.

Przywołując w roku jubileuszowym historyczną datę powstania Urzędu Patentowego RP należy wskazać przede wszystkim na fundamentalne znaczenie ochrony własności przemysłowej dla umacniania potencjału intelektualnego i ekonomicznego Polski oraz jej zrównoważonego rozwoju. Zarówno historia, jak i współczesność wskazują, że wkład polskich wynalazców do światowej techniki charakteryzuje się bardzo znaczącymi osiągnieciami w wielu dziedzinach. Twórcze wykorzystanie tego dorobku będzie z pewnością czynnikiem decydującym o pozycji Polski wśród państw budujących gospodarkę opartą na zaawansowanej wiedzy. Realizacja przedsięwzięć w ramach szczególnej rocznicy 100-lecia Urzędu Patentowego RP wpisuje się w szeroki kontekst upowszechniania wiedzy historycznej oraz krzewienia wartości patriotycznych, związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku.

Nagrodę BENE MERITUS 2018 DOBRZE ZASŁUŻONY dla Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej odbiera Prezes dr Alicja Adamczak, a wręczają: Marcin Ociepa, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii, prof. Adam Koseski, Członek Kapituły Nagród i Janusz Cieślak, Prezes EKB Polska.

This slideshow requires JavaScript.